เหล็กเส้นคืออะไร? รู้จักประเภท หน้าที่ และการใช้งานในงานก่อสร้าง
ในการก่อสร้างอาคาร บ้าน หรือสิ่งปลูกสร้างต่างๆ “เหล็กเส้น” ถือเป็นวัสดุหลักที่ขาดไม่ได้ เพราะเป็นตัวช่วยสำคัญที่ทำให้โครงสร้างแข็งแรงและทนทานมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในการเสริมแรงให้กับคอนกรีตที่มีคุณสมบัติรับแรงอัดได้ดี แต่ไม่สามารถรับแรงดึงได้ดีนัก
บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับ “เหล็กเส้น” ว่าคืออะไร? มีกี่ประเภท ใช้งานแบบไหนบ้าง? และวิธีเลือกใช้อย่างถูกต้องในงานก่อสร้าง
หัวข้อ
เหล็กเส้นคืออะไร?
เหล็กเส้น (Rebar หรือ Reinforcing Bar) คือ วัสดุที่ใช้เสริมกำลังให้กับคอนกรีตในงานก่อสร้าง เพื่อให้โครงสร้างมีความแข็งแรงทั้งในแนวรับแรงอัดและแรงดึง โดยมักฝังอยู่ภายในคอนกรีตในรูปแบบต่าง ๆ เช่น เสา พื้น ฐานราก คาน และผนังรับแรง
เนื่องจากคอนกรีตสามารถรับแรงอัดได้ดีแต่ไม่สามารถรับแรงดึงได้ดี จึงต้องใช้เหล็กเส้นมาเสริมแรง เพื่อให้เกิดความสมดุลของแรงในโครงสร้างโดยรวม
ประเภทของเหล็กเส้น
เหล็กเส้นสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลักตามลักษณะของผิวและการใช้งาน:
1. เหล็กเส้นกลม (Round Bar หรือ RB)
- ผิวเรียบ ไม่มีบั้ง
- นิยมใช้ในงานก่อสร้างขนาดเล็ก เช่น บ้านพักอาศัย งานผูกเหล็กทั่วไป
- เส้นผ่านศูนย์กลางที่นิยม: RB6, RB9, RB12
2. เหล็กข้ออ้อย (Deformed Bar หรือ DB)
- ผิวมีบั้งหรือร่อง เพื่อเพิ่มแรงยึดเกาะกับคอนกรีต
- ใช้ในงานโครงสร้างที่ต้องรับแรงมาก เช่น อาคารสูง, สะพาน, ถนน
- มีความแข็งแรงมากกว่าเหล็กเส้นกลม
- ขนาดที่นิยม: DB12, DB16, DB20, DB25 ฯลฯ
หน้าที่ของเหล็กเส้นในงานก่อสร้าง
- เสริมแรงดึงให้คอนกรีต
ช่วยเพิ่มความสามารถในการรับแรงดึงของโครงสร้าง เช่น ในพื้นและคาน - ช่วยป้องกันรอยร้าว
ลดโอกาสการแตกร้าวของคอนกรีตเมื่อเจอการยืดหรือหดตัว - เพิ่มความมั่นคงให้โครงสร้าง
ทำให้โครงสร้างอาคารแข็งแรง ทนต่อแรงสั่นสะเทือน แรงลม หรือแรงแผ่นดินไหว
วิธีเลือกเหล็กเส้นให้เหมาะกับงาน
- เลือกตามมาตรฐาน มอก.
ควรเลือกเหล็กที่ผ่านมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก. 20-2543 สำหรับเหล็กกลม และ มอก. 24-2559 สำหรับเหล็กข้ออ้อย) - ดูขนาดและชนิดให้เหมาะกับงาน
- งานเล็ก ใช้ RB6–RB9
- งานโครงสร้างหลัก ใช้ DB12 ขึ้นไป
- ตรวจสอบคุณภาพ
- ผิวไม่เป็นสนิม
- ไม่มีรอยแตกร้าวหรือบิดงอ
- มีสัญลักษณ์ของโรงงานผลิต
เหล็กเส้นกับคอนกรีต: คู่ที่ขาดไม่ได้
ในงานคอนกรีตเสริมเหล็ก (Reinforced Concrete) ทั้งสองวัสดุจะทำงานร่วมกันเสมอ โดย:
- คอนกรีต รับแรงอัด
- เหล็กเส้น รับแรงดึง
- เมื่อนำมารวมกัน จะเกิดเป็นโครงสร้างที่แข็งแรงทั้งสองด้าน
สรุป
| หัวข้อ | รายละเอียด |
|---|---|
| เหล็กเส้นคือ | วัสดุเสริมแรงดึงในคอนกรีต ใช้ในงานโครงสร้าง |
| ประเภท | เหล็กเส้นกลม (RB), เหล็กข้ออ้อย (DB) |
| หน้าที่ | รับแรงดึง ป้องกันรอยร้าว เสริมความมั่นคง |
| การเลือกใช้ | ควรผ่าน มอก., ขนาดเหมาะสมกับโครงสร้าง |
